Ιός του Δυτικού Νείλου

Ο ιός του Δυτικού Νείλου απομονώθηκε το 1937, στην Ουγκάντα, σε περιοχή του Δυτικού Νείλου, όπου πήρε το όνομά του. Eίναι RNA ιός και ανήκει στο γένος Flavivirus της οικογένειας Flaviviridae

Κρούσματα από τον ιό, έχουν εμφανιστεί σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη σημαντικές επιδημίες έχουν αναφερθεί από τη Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και από τη Ρουμανία το 1996. 

Στην Ελλάδα δεν είχε καταγραφεί περιστατικό λοίμωξης από τον ιό σε ανθρώπους ή ζώα μέχρι το καλοκαίρι του 2010 όπου στη Βόρεια Ελλάδα παρατηρήθηκε η δεύτερη μεγαλύτερη έξαρση της νόσου στην Ευρώπη με 262 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα. Το 2011 διαγνώσθηκαν συνολικά 101 κρούσματα, λιγότερα σε σχέση με το 2010, αλλά υπήρξε διασπορά τους νοτιότερα. Η επανεμφάνιση και η διασπορά του ιού υποδηλώνει την εγκατάσταση του στην Ελλάδα και αναμένεται η κυκλοφορία του να συνεχιστεί και στα επόμενα χρόνια.

Τρόπος μετάδοσης του ιού

Είναι γνωστό ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται στον άνθρωπο με δήγμα κουνουπιού. Μεταδίδεται επίσης με μετάγγιση αίματος, με μεταμόσχευση οργάνου, με τον θηλασμό, την εργαστηριακή έκθεση και σπανίως με σταγονίδια. Η περίοδος επώασης είναι 2 έως 14 ημέρες.

Συνήθως τα κουνούπια προσλαμβάνουν τον ιό από είδη πουλιών που είναι μολυσμένα με τον ιό και είτε νοσούν είτε όχι. Στα πτηνά η ιαιμία είναι υψηλή, με αποτέλεσμα την επιτυχή μετάδοση αυτού σε ορνιθοφιλικά  κουνούπια και την έναρξη ενός κύκλου μετάδοσης (πτηνά- κουνούπια- πτηνά), ο οποίος μπορεί να συμπεριλάβει τον άνθρωπο και άλλα θηλαστικά ως τελικούς ξενιστές. Στα θηλαστικά το επίπεδο της ιαιμίας είναι χαμηλό και η διάρκειά της μικρή με αποτέλεσμα να μην ευνοείται η μετάδοση του ιού από μολυσμένο θηλαστικό στα κουνούπια.

Στην Ευρώπη οι κύριοι διαβιβαστές του ιού του Δυτικού Νείλου είναι τα κοινά κουνούπια Culex pipiens και Culex modestus. 

Συνήθως τα κρούσματα σε ανθρώπους συμπίπτουν με την εποχή της μεγάλης δραστηριότητος των κουνουπιών και υποχωρούν, όταν πέφτει σημαντικά η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Φαίνεται ότι οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν και τη δραστηριότητα του ιού.
Ένας αριθμός θηλέων κουνουπιών πιθανόν να διαχειμάζει με αποτέλεσμα να επιβιώνει ο ιός και την επόμενη άνοιξη να αναπτύσσει νέα δραστηριότητα.

Συμπτώματα από τη λοίμωξη

• Η πλειονότητα των ανθρώπων που μολύνονται με τον ιό είναι ασυμπτωματικοί!!
• Περίπου 20% εμφανίζουν ήπια συμπτώματα γριππώδους συνδρομής (π.χ. καταβολή, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, διαταραχές γαστρεντερικού). Εξάνθημα ή ήπια νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν.
• Λιγότεροι από 1% παρουσιάζουν σοβαρότερες εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, (κυρίως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση). Τα συχνότερα νευρολογικά σημεία στις περιπτώσεις αυτές είναι η αυχενική δυσκαμψία, σπασμοί, παραλύσεις, μυϊκή αδυναμία και η σοβαρή διαταραχή του πνευματικού επιπέδου. Επιπλοκές της νόσου είναι η πνευμονία, η λοίμωξη του ουροποιητικού, μόνιμες νευρολογικές βλάβες, σύνδρομα κόπωσης, έλκη. Η ηλικία άνω των 70 ετών και η ανοσοκαταστολή αποτελούν κύριους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση σοβαρής μηνιγγοεγκεφαλίτιδας και θανάτου.

Η διάγνωση γίνεται κυρίως με ειδικό έλεγχο αντισωμάτων σε υγρά του σώματος (αίμα-εγκεφαλονωτιαίο υγρό). 
Ιατρικώς χορηγείται υποστηρικτική αλλά και ειδική φαρμακευτική αγωγή.

Πρόληψη!!!

Το σημαντικότερο, όπως και σε πολλά άλλα νοσήματα, είναι η πρόληψη μετάδοσης της νόσου που αφορά στα μέτρα απομάκρυνσης και αποφυγής των κουνουπιών. 

Ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια

Χρήση εντομοαπωθητικών τόσο σε ακάλυπτο δέρμα, όσο και πάνω από τα ρούχα

Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα.

Χρήση κατάλληλων ρούχων που καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο το σώμα (μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα)

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τα κουνούπια στο σπίτι και τον κήπο;

Χρήση σίτας σε μπαλκονόπορτες, παράθυρα, φεγγίτες και αεραγωγούς τζακιού. Απαιτείται περιοδικός έλεγχος για τυχόν φθορές τους.

Χρήση κουνουπιέρας όταν τα άλλα μέτρα είναι αναποτελεσματικά ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυνται η χρήση (όπως σε βρέφη μικρότερα των 2 μηνών). Σιγουρευτείτε ότι δεν έχει εγκλωβιστεί κουνούπι στην κουνουπιέρα.

Χρήση εντομοαπωθητικών ή εντομοκτόνων στον αέρα. Κυκλοφορούν στις εξής μορφές: αερόλυμα (αεροζόλ), ταμπλέτες, εξατμιζόμενο διάλυμα, σπιράλ («φιδάκια») κ.λπ. Προσοχή στις οδηγίες χρήσης τους.

Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόμων.

Οδηγίες κατά την επάλειψη των εντομοαπωθητικών

Το προϊόν πρέπει να τοποθετείται μόνο σε ακάλυπτο δέρμα και μετά την επιστροφή πρέπει να απομακρύνεται με καλό μπάνιο.

Να μην τοποθετείτε το προϊόν σε αμυχές, πληγές, στο στόμα και στα μάτια και να πλένετε πάντα τα χέρια σας μετά την επάλειψη.

Τα εντομοαπωθητικά πρέπει να επαλείφονται μετά τα αντηλιακά.

Να πλένετε καλά τα χέρια σας μετά τη χρήση. Αν μετά από την εφαρμογή του εντομοαπωθητικού παρατηρηθεί ερεθισμός, ενημερώνετε τον γιατρό.

Σε εξωτερικούς χώρους

Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για το φωτισμό εξωτερικών χώρων (προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια).

Κούρεμα γρασιδιού, θάμνων και φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια). Το πότισμα προτιμότερο να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες.

Απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, λάστιχα, υδρορροές και λιμνάζοντα σημεία του εδάφους ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους.

Φυλάσσουμε τα δοχεία νερού που δε χρησιμοποιούμε (κουβάδες, καρότσια, βαρέλια) γυρισμένα ανάποδα ή τα διατηρούμε καλυμμένα.

Δίνουμε κλίση στον κήπο για να απομακρύνονται τα νερά.

Καλύπτουμε με σίτες τους αγωγούς εξαερισμού των βόθρων.

Καθαρίζουμε τα φύλλα που μαζεύονται στις υδρορροές.

Αν έχουμε πισίνα ή σιντριβάνι, θέτουμε κάθε μέρα σε λειτουργία το φίλτρο καθαρισμού, ώστε να απομακρύνουμε αυγά και προνύμφες κουνουπιών.

Σε στάβλους ζώων:

Συχνός καθαρισμός και ψεκασμός σε στάβλους ζώων.

Τακτική ανανέωση του νερού σε ποτίστρες και γούρνες.

Αν υπάρχουν βάρκες-σκάφη τα καλύπτουμε ώστε να μη μαζεύουν νερό της βροχής.

Μέτρα πρόληψης στην κοινότητα

Καθαρισμός αγωγών ομβρίων υδάτων και αρδευτικών καναλιών από οτιδήποτε εμποδίζει την ελεύθερη ροή νερού.

Καθαρισμός αγριόχορτων και βλάστησης από επιφανειακά νερά (ρέματα, αρδευτικά, αποστραγγιστικά κανάλια).

Όχι αλόγιστη χρήση νερού, κυρίως όταν δεν υπάρχουν κατάλληλοι αποχετευτικοί αγωγοί όπως σε Νεκροταφεία (όχι ανθοδοχεία με νερό).

Προνυμφοκτονίες, Ακμαιοκτονίες.