Ο Διαβήτης – βασικές γνώσεις

Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ομάδα μεταβολικών διαταραχών που οδηγούν σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Ο διαβήτης οφείλεται σε διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης ή σε διαταραχή στη δράση της.

• Η διαταραχή στην έκκριση ινσουλίνης οδηγεί σε ανεπάρκεια ινσουλίνης σχετική ή απόλυτη.
• Η διαταραχή στη δράση της ινσουλίνης οδηγεί σε μια κατάσταση που περιγράφεται με τον όρο ινσουλινοαντίσταση και χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη ευαισθησία των ιστών στη δράση της ινσουλίνης.

Οι τροφές που τρώμε περιέχουν βασικά τρεις ομάδες θρεπτικών συστατικών: υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνες.
Κατά την πέψη της τροφής οι ομάδες των θρεπτικών συστατικών διασπώνται σε μικρότερες δομικές μονάδες.
Οι υδατάνθρακες καταλήγουν σε γλυκόζη (η γλυκόζη είναι το καύσιμο του οργανισμού μας). Όλες οι λειτουργίες του οργανισμού χρησιμοποιούν την γλυκόζη σαν πηγή ενέργειας για να επιτελεστούν.
Τα λίπη καταλήγουν σε λιπαρά οξέα
Οι πρωτεΐνες καταλήγουν σε αμινοξέα

Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα β-κύτταρα στο πάγκρεας.
Μετά το φαγητό έχουμε αύξηση στα επίπεδα ινσουλίνης.
Στα διαστήματα νηστείας έχουμε πτώση των επιπέδων ινσουλίνης

Το σώμα διατηρεί αυτόματα το σάκχαρο αίματος στα σωστά επίπεδα ως εξής: Μετά από ένα γεύμα με αρκετούς υδατάνθρακες, το σάκχαρο απορροφάται στην κυκλοφορία πολύ γρήγορα. Το σάκχαρο στο αίμα δεν πρέπει να πάει ούτε πολύ ψηλά ούτε πολύ χαμηλά. Δύο ορμόνες – ινσουλίνη και γλυκογόνο – παράγονται στο πάγκρεας για να εξασφαλίσουν ότι το σάκχαρο ελέγχεται πάντα καλά, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ τρώει ή γυμνάζεται το άτομο. Υπάρχουν βέβαια και άλλες ορμόνες (όπως η κορτιζόλη) που επιδρούν στα επίπεδα της γλυκόζης αίματος. Μετά το φαγητό λοιπόν, οπότε και το σάκχαρο αίματος ανεβαίνει, ινσουλίνη απελευθερώνεται στο αίμα και πηγαίνει μαζί με το σάκχαρο στα κύτταρα. Η ινσουλίνη δρα σαν κλειδί και ανοίγει πόρτες (διαύλους) στα τοιχώματα των μυικών και των άλλων κυττάρων επιτρέποντας στο σάκχαρο του αίματος να μπεί στα κύτταρα για να παραχθεί ενέργεια. Αυτό ρίχνει το σάκχαρο αίματος στα φυσιολογικά επίπεδα. Όταν δεν υπάρχει διαβήτης οι πρωινές τιμές σακχάρου είναι κάτω από 100 mg/dl.

Όπως αναφέρθηκε η ινσουλίνη δρα σαν κλειδί. Τα άτομα που έχουν διαβήτη είτε δεν μπορούν να παράγουν αρκετά από αυτά τα κλειδιά (αρκετή ινσουλίνη) για να ανοίξουν τις πόρτες των κυττάρων τους ή τα κλειδιά δεν ταιριάζουν στις κλειδαριές των κυττάρων τους (ινσουλινοαντίσταση). Όταν το σάκχαρο δεν μπορεί να μπει μέσα στους μύες και τα άλλα κύτταρα για να παραχθεί ενέργεια, το άτομο νιώθει κουρασμένο, και επιπλέον το σάκχαρο συσσωρεύεται και ανεβαίνουν οι τιμές του στο αίμα.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

• ‘Οταν η έλλειψη ινσουλίνης είναι απόλυτη (δηλαδή όταν το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη) μιλάμε για διαβήτη τύπου 1.
• Στην περίπτωση αυτή μέσω ενός αυτοάνοσου μηχανισμού καταστρέφονται πλήρως τα β-κύτταρα του παγκρέατος όπου παράγεται η ινσουλίνη και δεν είναι δυνατή η ενδογενής παραγωγή ινσουλίνης
• Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται από την πρώτη στιγμή ενέσεις ινσουλίνης για την επιβίωσή τους.
• 10% των ατόμων με διαβήτη έχουν διαβήτη τύπου 1
• Πιο συχνά εμφανίζεται σε παιδιά και εφήβους, αλλά τα τελευταία χρόνια ανιχνεύεται συχνότερα και στους ενήλικες. 

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 

• Όταν η έλλειψη ινσουλίνης είναι σχετική, δηλαδή τα κύτταρα παράγουν λιγότερη ινσουλίνη από όση χρειάζεται ή/και η ινσουλίνη που παράγεται δεν μπορεί να ασκήσει κανονικά τη δράση της (δηλαδή υπάρχει ινσουλινοαντίσταση).
• Εμφανίζεται συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται συχνότερα και σε νέα άτομα.
• Ο καθιστικός τρόπος ζωής, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό (κληρονομικότητα) είναι προδιαθεσικοί παράγοντες για διαβήτη τύπου 2.
• 90% των ατόμων με διαβήτη έχουν τύπου 2 διαβήτη.
• Για την αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας μπορεί να απαιτηθεί θεραπεία με δισκία από του στόματος ενώ είναι πιθανόννα χρειαστεί ινσουλίνη μετά από λίγα ή πολλά χρόνια. 

Άλλοι τύποι Διαβήτη
Υπάρχουν και άλλοι σπανιότεροι τύποι διαβήτη που οφείλονται σε:

• Γενετική βλάβη στα β-κύτταρα του παγκρέατος
• Γενετική βλάβη στη δράση της ινσουλίνης
• Άλλα νοσήματα του εξωκρινούς παγκρέατος
• Ενδοκρινοπάθειες
• Φάρμακα ή χημικές ουσίες
• Λοιμώξεις
• Ασυνήθιστες μορφές ανοσο-εξαρτώμενου διαβήτη
• Άλλα σπάνια γενετικά σύνδρομα